TİROİT İLTİHAPLARI

Tiroit İltihapları Tanı ve Tedavisi Ana Prensipleri

Tiroit iltihaplarına tiroidit denir. Tiroit iltihapları (tiroidit’ler); en yaygın tiroid hastalıklarından biridir. Tiroid iltihabı sonucunda tiroid isimli organda geçici veya kalıcı harabiyet, hasar ve hormon üretme fonksiyonunda bozukluğu ortaya çıkabilir. Troid dokusundaki harabiyet sonucunda tiroit’in hormon üretme fonksiyonu bozulabilir. Troid iltihabı tiroidit sonucunda ortaya çıkan harabiyet ve hasar troit hormonu üretiminde yetersizlik (hipotiroidi) veya tiroid hormonu üretiminde fazlalık (hipertiroidi) şeklinde kendini belli eder. Tiroid organında meydana gelen iltihap tiroidit hafif veya orta düzeyde bir şiddete sahipse, tiroit’ten salgılanan troid hormonları bozulmayabilir, tamamen normal olarak kalabilir.

Tiroid isimli organın en yaygın iltihapları; mikropsuz cerahatsiz otoimmün (oto-immün) tiroit iltihaplarıdır. Bu grup oto-immün tiroid iltihapları; çok yaygın olarak Haşimoto hastalığı (halk diliyle Haşimato hastalığı) ve daha seyrek olarak görülen diğer tiroid iltihaplarından ibarettir.

Tiroid iltihaplarının türünü ve kapsamını belirlemeye dönük doğru tanı konulduktan sonra uygulanacak tedavi ile bazı tür tiroit iltihapları iyileşip tiroit hormon bozukluğuna neden olmazken, diğer bazı tiroid iltihapları tiroit hormon bozukluğuna neden olabilir.

Tiroit isimli organın 2 tür iltihabı vardır:

1) Mikrobik cerahatli tiroid iltihabı (bakteriyel tiroidit),

2) Mikropsuz cerahatsiz tiroit iltihabı (otoimmün ve non-otoimmün tiroidit).
 

Troid iltihabı (tiroidit) tanısı (teşhisi) için ; 

•    Muayene, 
•    Tiroit hormonlarının ölçümü,
•    Tiroit otoantikorları ölçümü, 
•    Tiroid ultrasonografisi, 
•    Tiroit sintigrafisi, 
•    Tiroit ince iğne aspirasyon biyopsisi TİİAB (sadece bazı hastalarda)
uygulanır. Ancak diğer tiroit hastalıklarından ayırt etmek için (ayırıcı tanıda) başka bazı ilave testler ve incelemeler de yapılabilir.

Tiroid iltihabı (troidit) tedavisi için;

•    Pasif takip
•    Ameliyatsız ilaçla tedavi
uygulanır. Ancak hastanın klinik durumuna göre ilave tedaviler de uygulanabilir.

1) Bakteriyel Tiroid İltihabı (Tiroidit)

Tiroid’in cerahatli iltihaplar sık görülmez. Boyun bölgesinde bulunan dokulardaki cerahatli bakteriyel iltihapların devamı olarak veya tiroit organına isabet eden batıcı delici kesici travmalar sonrasında gelişebilir. Bazen, sadece tiroid organını içine alan izole bakteriyel tiroit iltihabı da görülebilir. Tiroid’deki iltihabi doku incelendiğnde; bakteri ve cerahat görülebilir.

Hasların muayenesinde; tiroit bölgesinde ve tiroit isimli organda ağrı vardır. Ayrıca hastalarda kırgınlık ve ateş de olabilir.

Bakteriyel Tiroit iltihabı (tiroidit) tanısı (teşhisi) için; 

•    Muayene, 
•    Tiroit hormonlarının ölçümü,
•    Tiroit otoantikorları ölçümü, 
•    Tiroid ultrasonografisi, 
•    Tiroit sintigrafisi (sadece bazı hastalarda), 
•    Tiroit ince iğne aspirasyon biyopsisi TİİAB (sadece bazı hastalarda)
Uygulanır. Ancak diğer tiroit hastalıklarından ayırt etmek için (ayırıcı tanıda) başka bazı ilave testler ve incelemeler de yapılabilir.

Bakteriyel Tiroid iltihabı (troidit) tedavisi için;

•    Antibiyotikler
•    Antienflamatuar ilaçlar
•    Tiroit hormon ilaçları (bazı hastalarda destek amaçlı)
uygulanabilir. Ancak hastanın klinik durumuna göre ilave tedaviler de uygulanabilir.

Bakteriyel tiroid itihabı tiroidit hastalarının tedavisi kısa sürse de, bazı hastalarda tiroid hormon desteği ömür boyu sürebilir. 

Bakteriyel troit iltihabı troidit hastalığı olan hastaların; hastanın klinik bulgularına göre kısa veya uzun bir süre hekim kontrolü ve takibi gerekebilir.

2) Haşimoto Tiroit İltihabı (Otoimmün Tiroidit)

Haşimato tiroit iltihabı oto immün tiroidit, en sık görülen tiroit iltihabı türüdür. Tıbbi yazılarda; Haşimoto hastalığı, halk arasında ise Haşimato hastalığı olarak yazılır. Bu yazıda her iki kelimeyi de kullanacağız. 

Haşimato hastalığında (Haşimato tiroidit’i), bir otoimmün (oto-immün) hastalıktır. Yani bağışıklık sisteminin bir hastalığıdır. Haşimoto hastalığında (Haşimoto tiroidit’i); hastanın bağışıklık sistemi, hastanın kendi tiroit isimli organı, tiroit dokusunu, tiroid hücrelerini, troit hücrelerindeki bazı enzimleri, organelleri ve molekülleri “yabancı” olarak görür ve bunlara karşı “mikrop” muamelesi yapar. Böylece, hastanın kendi bağışıklık sistemi, hastanın kendi troit’ine karşı savaşır, onlara saldırır; onları yok etmek için mikropları yok etmekte kullandığı antikorları ve hücreleri kullanır. 

Hastanın kendi tiroid hücrelerine saldıran antikorlara, tiroit otoantikorları (troid oto-antikorları) diyoruz. Haşimoto hastalığının oluşmasında en etkin rolü oynayan tiroid oto-antikoru; anti-tiroid peroksidaz (anti-tpo) antikorudur. Bu antikor, tiroid hücrelerinde hasar oluşturabilir. 

Haşimato tiroidit hastalığında; hastanın kanında yükselen diğer bir otoantikor da anti-tiroglobulin antikorudur (anti-tg antikoru). Bu oto-antikor, daha ziyade, tiroid iltihabının şiddetini göstermesi açısından önem taşır.

İltihap denilse de, cerahat değildir. Haşimoto tiroidit hastalığı, cerahatsiz ve mikropsuz bir iltihap türüdür.

Haşimoto tiroidit’inde tiroid otoantikorlarının tiroit hücrelerinde yarattığı olumsuz etki ve hasardan dolayı tiroit hücrelerinin hormon üretme kapasitesi, yeteneği ve gücü düşebilir ve tiroid hormon yetmezliği (tiroit hormon azlığı) ortaya çıkabilir (hipotiroidi oluşabilir), hastanın kanında TSH yükselir. 

Ancak bazı hastalarda; Haşimoto hastalığı mevcut olsa bile, kısa ve orta vadede, tiroit organı yeterli düzeyde troid hormonu üretebilir, tiroid hormon yetmezliği (tiroit hormon azlığı) ortaya çıkmayabilir (hipotroidi oluşmayabilir). 
Hatta, bazı genç hastalarda, kısa ve orta vadede, tiroid bezesine karşı oluşan oto-antikorların hastadaki düzeyleri azalabilir, bağışıklık sistemi ve tiroit isimli organ kendi kendini tamir edebilir ve hiçbir olumsuz fonksiyon bozukluğu veya kalıcı hasar oluşmadan tümüyle iyileşebilir.

Haşimoto tiroidit hastalığı; en sıklıkla kadın hastalarda görülür ancak erkeklerde de görülebilen bir hastalıktır.      

Haşimato hastalığı mevcut olan hastalarda, ileriki yıllarda tiroit papiller kanseri görülme ihtimalinin daha yüksek olduğuna dair yayınla mevcuttur. Ancak, bu konuda aksi görüşte olan makaleler ve yayınlar da vardır.

Haşimoto hastalığı yeterli ve doğru tedavi edilirse, bu hastalar normal günlük yaşam ve fonksiyonlar gösterir. Ancak geç teşhis edilmiş, uzun süre TSH’ı yüksek kalmış hastalarda tiroid dokusundaki harabiyetin ciddi boyutlara ulaşması, guatr (tiroit isimli organın büyümesi), troit nodülü ve tiroid hormon yetersizliği ortaya çıkması mümkündür.

Haşimato hastalarında en sık görülen şikayetler; kabızlık, çarpıntı, saç ve tırnak kalitesinde bozulma, ciltte kabalaşma kuruma pullanma, kalp ritm bozukluğu, kilo artışı, adet düzensizliği, hamile kalmakta güçlük, isteksizlik, kötümser ruh hali, artmış depresyona eğilimdir.

Haşimato Tiroidit Hastalığının Tanısı (Teşhisi) için; 

•    Muayene, 
•    Tiroit hormonlarının ölçümü,
•    Tiroit otoantikorları ölçümü, 
•    Tiroid ultrasonografisi, 
•    Tiroit sintigrafisi (sadece bazı hastalarda).
•    Tiroit ince iğne aspirasyon biyopsisi TİİAB (sadece bazı hastalarda)
uygulanabilir. Ancak diğer tiroit hastalıklarından ayırt etmek için (ayırıcı tanıda) başka bazı ilave testler ve incelemeler de yapılabilir.

Haşimoto Tiroid iltihabı (troidit) Hastalığının Tedavisi için;

•    Tiroit hormon ilaçları (bazı hastalarda destek amaçlı)
•    Selenyum tedavisi
uygulanabilir. Ancak hastanın klinik durumuna göre ilave tedaviler de uygulanabilir.

Haşimato hastalarının tedavisi uzun yıllar, bazı hastalarda ömür boyu sürebilir. 

Haşimoto tiroidit hastalığı olan hastaların; uzun yıllar hekim kontrolü ve takibi gerekebilir.

Selenyum Tedavisi (Selenoterapi)
Tiroid hastalıklarında selenyum tedavisi; üzerinde geniş tabanlı uzlaşı sağlanmış bir konu değildir. Bazı hekim ve araştırmacılar bu tedaviyi savunurken diğer bzı hekim ve araştırmacılar karşıt görüştedirler.

3) Diğer Tiroid İltihapları (Diğer Tiroiditler)

a) Subakut Tiroit İltihabı Tiroidit

Genellikle bir virüs enfeksiyonu sırasında veya sonrasında ortaya çıkar. Diğer bir adı da De Quervain tiroidit’idir. Hastaların tiroidinde yutkunurken ve dokunmakla hissedilen ağrı dikkat çekicidir. Cerahatsiz bir tiroit iltihabıdır.

Subakut De Quervain troidit hastalığı 1-1.5 yıl kadar sürer. Bu süre sonunda kendiliğinden iyileşebilir ancak hastaların yaklaşık %5’inde kalıcı tiroit hormon yetmezliği (hipotiroidi) devam eder.

Subakut tiroit iltihabında; hastanın şikayetlerine ve klinik bulgularına göre ilaçla tedavi uygulanır. Hastaların; belli bir süre hekim kontrolü ve takibi gerekebilir.

b) Lohusalık Tiroid İltihabı (Post-partum Tiroidit)

Lohusalık döneminde tiroid iltihabı  ortaya çıkabilir.  Adından da anşalışacağı gibi; doğumdan hemen sonra ortaya çıkabilir.

Mikropsuz, cerahatsiz bir iltihaptır. Haşimoto tiroidit hastalığının bir alt grubu olarak kabul eden ve sınıflandıran yayınlar da mevcuttur.  Ancak, zaman içindeki klinik gidişat anlamında ve diğer bazı klinik özellikler açısından Haşimato tiroit iltihabı hastalığından farklılıklar gösterir.

Postpartum lohusalık troit iltihabı; otoimmün bir hastalıktır. Yani bağışıklık sisteminin bir hastalığıdır. Bu hastaların bağışıklık sistemi, hastaların kendi tiroit isimli organı, tiroit dokusunu, tiroid hücrelerini, troit hücrelerindeki bazı enzimleri, organelleri ve molekülleri “yabancı” olarak görür ve bunlara karşı “mikrop” muamelesi yapar. Böylece, hastanın kendi bağışıklık sistemi, hastanın kendi troit’ine karşı savaşır, onlara saldırır; onları yok etmek için mikropları yok etmekte kullandığı antikorları ve hücreleri kullanır. Hastanın kendi tiroid hücrelerine saldıran antikorlara, tiroit otoantikorları (troit oto-antikorları) diyoruz.

Hastalık ilk görüldüğünde hafif düzeyli bir zehirli guatr (hipertiroidi) tablosu vardır. Ancak, kısa süre sonra, hastada tiroid hormon yetmezliği (hipotiroidi) görülür.

Post-partum tiroidit hastalığı 1-1.5 yıl kadar sürer. Bu süre sonunda kendiliğinden iyileşebilir ancak hastaların yaklaşık %20’sinde kalıcı tiroit hormon yetmezliği (hipotiroidi) devam eder.

Lohusalık tiroit iltihabında; hastanın şikayetlerine ve klinik bulgularına göre ilaçla tedavi uygulanır. Hastaların; uzun yıllar hekim kontrolü ve takibi gerekebilir.

c) Radyasyona Bağlı Tiroit İltihabı (Radyasyon Tiroiditi)

Radyasyon sonucu gelişen troid iltihabı; baş-boyun bölgesine radyoterapi uygulanan hastalarda veya radyoaktif iyot I-131 tedavisi uygulanan hastalarda görülebilir. Mikropsuz, cerahatsiz bir tiroit iltihabıdır.

Radyasyon tiroiditi (troit iltihabı) olan hastalarda tiroid isimli organ dokunmakla ve yutkunurken ağrılı olabilir.

Radyasyona bağlı troit iltihabında; radyasyonun etkisiyle tiroit organında, dokusunda ve hücrelerinde harabiyet oluşur. Bu harabiyet sonucunda önce kısa süreli tiroit hormon fazlalığı (hipertiroidi) yani zehirli guatr ve takip eden süre içinde kalıcı olarak tiroit hormon yetersizliği (hipotiroidi) ortaya çıkabilir.  

Radyasyon troiditinde; hastanın şikayetlerine ve klinik bulgularına göre genellikle ömür boyunca süren ilaçla tedavi uygulanır. Hastaların; uzun yıllar hekim kontrolü ve takibi gerekebilir.

d) İlaçlara Bağlı Triot İltihabı (Drug-induced tiroidit)

Bazı ilaçlar, tiroid isimli organda iltihap yapabilir. Mikropsuz, cerahatsiz bir iltihaptır. Bu hastalarda; ilacın türüne bağlı olarak, tiroit hormon bozuklukları görülebilir. Bazı hastalarda zehirli guatr (tiroid hormon fazlalığı: hipertroidi) veya diğer bazı hastalarda tiroid hormon yetersizliği (hipotroidi) görülebilir.

Tiroit’te iltihap troidit yapan ilaçların başında;

• Amiodaron,
• İnterferonlar,
• Lityum,
• Sitokinler.

gelir.

İlaca bağlı tiroit iltihabı ve tiroit hormon bozukluğu; ilacı kesince kısa sürede tamamen düzelebilir veya tiroid hormon bozukluğu bir süre daha devam edebilir.

İlaca bağlı troit iltihabında tedavi için; neden olan ilaç kesilir; ayrıca hastanın şikayetlerine ve klinik bulgularına göre başka ilaçlarla tedavi uygulanabilir. Hastaların; belli bir süre takibi gerekebilir.

Diğer tiroid iltihapları (tiroidit) tanısı (teşhisi) için ; 

•    Muayene, 
•    Tiroit hormonlarının ölçümü,
•    Tiroit otoantikorları ölçümü, 
•    Tiroid ultrasonografisi, 
•    Tiroit sintigrafisi, 
•    Tiroit ince iğne aspirasyon biyopsisi TİİAB (sadece bazı hastalarda)
uygulanır. Ancak diğer tiroit hastalıklarından ayırt etmek için (ayırıcı tanıda) başka bazı ilave testler ve incelemeler de yapılabilir.

Diğer tiroit iltihapları (troidit) tedavisi için;

•    Pasif takip
•    Ameliyatsız ilaçla tedavi
uygulanır. Ancak hastanın klinik durumuna göre ilave tedaviler de uygulanabilir.

Not: Bu sayfa henüz tamamlanma, güncellenme aşamasındadır. Bilgilerde küçük değişiklikler, düzeltmeler, eklemeler olabilir.

Anasayfaya dön...